Những điều chưa biết về đồng hồ chronograph – Cơ chế vận hành và các dòng phổ biến

Đồng hồ chronograph là một trong những dòng đồng hồ có tính năng bấm giờ đặc biệt, được ứng dụng rộng rãi trong thể thao, hàng không và quân sự. Cái tên “chronograph” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, trong đó “Chronos” có nghĩa là “thời gian” và “Graph” có nghĩa là “tác giả” hay “ghi lại”.

Mẫu chronograph đầu tiên xuất hiện vào năm 1816 do nhà phát minh Louis Moinet chế tạo, được sử dụng trong thiên văn học để đo chính xác từng phần nhỏ của giây. Tuy nhiên, phải đến năm 1821, Nicolas Mathieu Rieussec mới giới thiệu mẫu chronograph thương mại đầu tiên, hoạt động dựa trên cơ chế đánh dấu bằng mực trên mặt số. Kể từ đó, đồng hồ chronograph liên tục được cải tiến, từ việc chuyển đổi từ bút đánh dấu sang hệ thống đếm thời gian cơ học, đến các mẫu hiện đại có khả năng đo nhiều sự kiện cùng lúc.

Sự phát triển của chronograph không chỉ dừng lại ở việc cải tiến hệ thống bấm giờ mà còn mở rộng sang các biến thể phức tạp như chronograph flyback, split-second chronograph, và các dòng đồng hồ tự động, phục vụ đa dạng nhu cầu của người sử dụng.

Cơ chế vận hành của đồng hồ chronograph

Một trong những yếu tố quan trọng nhất tạo nên sự khác biệt giữa các dòng đồng hồ chronograph chính là cơ chế vận hành của chúng. Có hai hệ thống chính để kích hoạt chức năng bấm giờ: bánh xe cột và cam.

Đồng hồ chronograph sử dụng bánh xe cột

Bánh xe cột (column wheel) được xem là phương thức vận hành truyền thống và cao cấp nhất. Hệ thống này có dạng giống vọng gác với các răng cưa đặc biệt giúp điều khiển các chức năng bấm giờ một cách trơn tru. Khi người dùng nhấn nút bấm, bánh xe cột sẽ xoay, kích hoạt hoặc dừng tính năng chronograph một cách chính xác.

Ưu điểm của bánh xe cột là mang đến trải nghiệm mượt mà khi bấm nút, lực nhấn ổn định và tạo cảm giác cao cấp. Tuy nhiên, nhược điểm của hệ thống này là chi phí sản xuất cao và quá trình lắp ráp đòi hỏi tay nghề thủ công tinh xảo.

Đồng hồ chronograph sử dụng cam

Hệ thống cam là một phương pháp đơn giản hơn, giúp giảm giá thành sản xuất mà vẫn đảm bảo chức năng bấm giờ. Thay vì sử dụng bánh xe cột, cơ chế cam dựa vào một loạt các cần đẩy và bánh răng ăn khớp với nhau để kiểm soát hoạt động chronograph.

Dù không mượt mà như bánh xe cột, nhưng chronograph chạy bằng cam lại có độ bền cao hơn và dễ bảo trì hơn. Đây cũng là lựa chọn phổ biến trên nhiều mẫu đồng hồ hiện đại với mức giá phải chăng.

Hệ thống khớp trục của đồng hồ chronograph: Khớp ngang và khớp dọc

Một yếu tố quan trọng khác trong thiết kế chronograph là cách hệ thống bánh răng kết nối với bộ máy chính. Có hai loại cơ chế chính: khớp trục ngang và khớp trục dọc.

Cơ chế khớp trục ngang

Hệ thống khớp trục ngang hoạt động bằng cách kết nối các bánh răng với nhau trên một mặt phẳng nằm ngang. Khi chronograph khởi động, bánh răng của nó sẽ di chuyển ngang và ăn khớp với bộ truyền động chính.

Ưu điểm của hệ thống này là có thể dễ dàng điều chỉnh bằng tay, đồng thời khi nhìn từ mặt sau của đồng hồ, bố cục bánh răng sắp xếp theo phương ngang tạo nên vẻ đẹp cơ khí ấn tượng. Tuy nhiên, cơ chế này có một số hạn chế như:

• Hiện tượng giật kim giây chronograph khi khởi động do khoảng hở giữa các răng bánh xe.
• Độ hao mòn cao do sự va chạm trực tiếp giữa các bánh răng.
• Có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của đồng hồ khi kích hoạt chức năng chronograph.

Cơ chế khớp trục dọc

Khớp trục dọc là một cải tiến giúp giải quyết các vấn đề của hệ thống khớp ngang. Thay vì kết nối bằng cách di chuyển bánh răng theo chiều ngang, hệ thống này sử dụng cơ chế ma sát thẳng đứng để truyền động.

Lợi ích của cơ chế khớp trục dọc bao gồm:

• Loại bỏ hiện tượng giật kim khi bấm giờ.
• Giảm hao mòn cho bánh răng do không có va chạm trực tiếp.
• Độ chính xác cao hơn và ổn định hơn trong quá trình vận hành.

Tuy nhiên, hệ thống này yêu cầu kỹ thuật chế tác tinh xảo hơn, đòi hỏi chất liệu bánh răng chất lượng cao và bôi trơn đúng cách để duy trì hiệu suất ổn định.

Các loại đồng hồ chronograph phổ biến

Tùy theo thiết kế và tính năng, đồng hồ chronograph được chia thành nhiều loại khác nhau, phục vụ đa dạng nhu cầu sử dụng.

Chronograph một nút bấm (Monopusher)

Đây là loại chronograph cổ điển, chỉ có một nút bấm duy nhất để bắt đầu, dừng và đặt lại kim bấm giờ. Mặc dù không linh hoạt bằng các mẫu hai nút bấm, nhưng chronograph một nút bấm lại mang giá trị sưu tầm cao.

Chronograph hai nút bấm (Two-pusher)

Đây là loại phổ biến nhất hiện nay, với một nút dùng để khởi động/dừng và nút còn lại để reset về 0. Hệ thống này giúp người dùng kiểm soát dễ dàng hơn và cho phép đo nhiều sự kiện khác nhau.

Chronograph flyback

Đồng hồ chronograph flyback được thiết kế đặc biệt để có thể khởi động lại ngay lập tức chỉ với một lần bấm. Điều này rất hữu ích trong hàng không hoặc thể thao, nơi thời gian chuyển đổi giữa các lần bấm giờ cần diễn ra nhanh chóng.

Chronograph split-seconds (Rattrapante)

Dòng chronograph này có hai kim giây chronograph, giúp đo cùng lúc hai sự kiện độc lập. Khi nhấn nút bấm đặc biệt, một kim giây sẽ dừng lại trong khi kim còn lại tiếp tục chạy, sau đó có thể “bắt kịp” kim chính ngay lập tức.

Kết luận

Đồng hồ chronograph không chỉ đơn thuần là một công cụ đo thời gian mà còn thể hiện trình độ chế tác cơ khí tinh xảo của các nhà sản xuất. Từ việc lựa chọn hệ thống vận hành, cơ chế khớp trục cho đến từng biến thể khác nhau, mỗi chiếc chronograph đều mang trong mình câu chuyện và giá trị riêng.

Nếu bạn đam mê đồng hồ và muốn tìm kiếm một mẫu chronograph phù hợp, hãy cân nhắc đến mục đích sử dụng, cơ chế vận hành và phong cách thiết kế. Bạn yêu thích sự mượt mà của bánh xe cột hay tính thực dụng của hệ thống cam? Bạn cần một chronograph đơn giản hay một mẫu cao cấp với tính năng split-seconds?

Hãy chia sẻ cảm nghĩ của bạn về đồng hồ chronograph hoặc đặt câu hỏi nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về chủ đề này tại Đồng hồ Cover nhé!