Tìm hiểu mặt số Compax: Ý nghĩa Uni-Compax, Tri-Compax và vai trò trong đồng hồ Chronograph
Nếu bạn là người yêu thích đồng hồ, hẳn đã từng bắt gặp thuật ngữ “Compax” trên các diễn đàn hoặc bài viết chuyên sâu. Đây là từ thường dùng để chỉ cấu trúc mặt số trong các mẫu đồng hồ Chronograph đa chức năng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ Uni-Compax, Tri-Compax hay Valjoux khác nhau ra sao. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng Đồng hồ Cover đi sâu vào lịch sử, định nghĩa và cách phân biệt các mặt số Compax, từ đó giúp bạn hiểu rõ hơn khi chọn mua hoặc sưu tầm đồng hồ cao cấp.
Nguồn gốc của thuật ngữ “Compax”
Universal Genève – Người khai sinh ra “Compax”
Thuật ngữ “Compax” lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1936, khi thương hiệu Universal Genève (Thụy Sĩ) cho ra đời các mẫu đồng hồ Chronograph với thiết kế mặt số phụ độc đáo. Compax ban đầu được dùng để đặt tên cho những mẫu đồng hồ có nhiều tính năng đo thời gian như đo phút, giờ – ngoài kim giây truyền thống.
Universal Genève đã tạo ra sự khác biệt khi phân bổ các mặt số phụ một cách hợp lý, tăng tính thẩm mỹ và sự tiện dụng. Từ đó, Compax trở thành một “dấu ấn thiết kế” gắn liền với thương hiệu, đồng thời mở ra một hệ thống phân loại mặt số phụ dựa trên số lượng và cách bố trí của chúng.
Ý nghĩa ban đầu của “Compax” trong đồng hồ Chronograph
Mọi đồng hồ Chronograph đều cần một mặt số phụ để hiển thị kim giây. Những mặt số phụ còn lại sẽ hiển thị các chức năng khác như phút bấm giờ, giờ bấm giờ hoặc ngày tháng. Số lượng Compax được tính bằng tổng số mặt phụ trừ đi một (vì luôn có mặt cho kim giây).
Vì lý do này, một chiếc đồng hồ có 2 mặt phụ được gọi là Uni-Compax, còn có 3 mặt phụ thì gọi là Compax. Khi số lượng sub-dial lên đến 4, tên gọi được nâng lên thành Tri-Compax.
Uni-Compax và Bi-Compax là gì?
Uni-Compax – Cấu trúc đơn giản, hiệu quả
Uni-Compax là thuật ngữ chỉ những chiếc đồng hồ Chronograph có 2 mặt số phụ. Thông thường, 1 mặt phụ dùng để hiển thị kim giây liên tục (giây thường) và mặt còn lại để đo phút trong chức năng Chronograph.
Cách bố trí phổ biến nhất là hai mặt số đối xứng tại vị trí 3 giờ và 9 giờ. Đây là thiết kế cân đối, dễ nhìn và mang lại cảm giác thanh lịch.
Ví dụ: Ở vị trí 3 giờ là thang đo phút bấm giờ (chronograph minute counter), còn vị trí 9 giờ là kim giây thường.
Bi-Compax – Tên gọi khác của Uni-Compax?
Bi-Compax đôi khi được dùng thay cho Uni-Compax, mặc dù không có sự khác biệt rõ ràng về tính năng. Tuy nhiên, thuật ngữ Bi-Compax thường được dùng khi các mặt phụ được bố trí theo kiểu 12 giờ – 6 giờ, thay vì kiểu 3 giờ – 9 giờ.
Sự khác nhau này đôi khi khiến người dùng bị nhầm lẫn. Nhưng về bản chất, cả Uni-Compax và Bi-Compax đều chỉ những mẫu đồng hồ có 2 mặt phụ.
Compax – Thiết kế chuẩn mực với 3 mặt số phụ
Cấu trúc hình chữ V quen thuộc
Khi đồng hồ Chronograph có 3 mặt số phụ, bố trí điển hình là tại các vị trí 3 giờ – 6 giờ – 9 giờ, tạo thành một hình chữ V. Đây chính là mẫu mặt số được gọi là Compax.
Thiết kế này cực kỳ phổ biến nhờ vào sự cân bằng thị giác và dễ dàng trong thao tác theo dõi thời gian. Mặt số 12 giờ thường được để trống để hiển thị tên thương hiệu và logo, giúp mặt số không bị rối.
Những thương hiệu gắn liền với Compax
Không chỉ Universal Genève, nhiều thương hiệu danh tiếng như Zenith, Girard-Perregaux cũng sử dụng thiết kế mặt số Compax trên các mẫu Chronograph của mình.
Hầu hết các mẫu đồng hồ này đều sử dụng bộ máy do Universal Genève hoặc Martel cung cấp – một minh chứng cho độ tin cậy và giá trị cơ khí của Compax.
Tri-Compax – Khi đồng hồ có 4 mặt số phụ
Sự xuất hiện của Tri-Compax và ý nghĩa
Tri-Compax là thuật ngữ dùng để chỉ đồng hồ có tới 4 mặt sub-dial. Các vị trí thường gặp là: 3 giờ, 6 giờ, 9 giờ và 12 giờ. Dù nghe như “3” nhưng Tri-Compax lại hàm ý rằng đồng hồ có ba chức năng ngoài kim giây, do đó vẫn hợp lý theo quy tắc ban đầu.
Mẫu thiết kế này được giới thiệu nhiều nhất vào thập niên 1940 bởi Universal Genève và Zenith. Với bố cục dày đặc, Tri-Compax cho phép tích hợp nhiều tính năng như: chronograph, moonphase, lịch ngày, lịch thứ, tạo ra trải nghiệm sử dụng toàn diện.
Sự nhầm lẫn phổ biến về Tri-Compax
Vì tên gọi có tiền tố “Tri”, nhiều người thường lầm tưởng đồng hồ Tri-Compax chỉ có 3 mặt số phụ. Thực tế, đây là một ví dụ điển hình cho thấy tại sao việc hiểu rõ về thuật ngữ và lịch sử thiết kế lại quan trọng trong thế giới đồng hồ.
Valjoux – Biến thể thú vị của mặt số Compax
Bố cục đặc biệt của mặt Valjoux
Ngoài Uni, Bi và Tri-Compax, còn có một biến thể khác của thiết kế 3 mặt phụ, đó là kiểu “Valjoux”. Tên gọi này xuất phát từ bộ máy Valjoux huyền thoại – thường có bố cục sub-dial tại các vị trí 6 giờ, 9 giờ và 12 giờ.
Mặc dù cũng là 3 mặt phụ, nhưng cách sắp xếp khác biệt khiến Valjoux trở nên đặc trưng và dễ phân biệt.
Tính ứng dụng và sự phát triển
Valjoux là tiền đề cho nhiều bộ máy kinh điển như Valjoux 72, Valjoux 7750 – các bộ máy được sử dụng rộng rãi trong các mẫu Chronograph nổi tiếng từ Rolex, Breitling, TAG Heuer,…
Sự phổ biến của mặt số Valjoux chứng minh rằng thiết kế mặt số không chỉ là yếu tố thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng và độ tin cậy lâu dài.
Thiết kế Compax ngày nay – Sự linh hoạt theo thời đại
Không chỉ dành cho Chronograph
Ngày nay, thiết kế Compax không còn giới hạn trong các mẫu đồng hồ Chronograph. Nhiều mẫu đồng hồ hiện đại tích hợp phong cách mặt số Compax nhằm tạo sự khác biệt, ngay cả khi không có chức năng bấm giờ.
Điều này cho thấy sức ảnh hưởng sâu rộng của thiết kế mặt số Compax đến thẩm mỹ chung của ngành đồng hồ.
Giao thoa giữa cổ điển và hiện đại
Với việc các thương hiệu cao cấp liên tục tái phát hành những mẫu Compax cổ điển hoặc đưa kiểu mặt số này vào dòng sản phẩm mới, Compax đang chứng minh rằng nó không phải là trào lưu nhất thời, mà là một giá trị trường tồn.
Kết luận
Hiểu rõ các thuật ngữ như Compax, Uni-Compax, Tri-Compax hay Valjoux không chỉ giúp bạn tránh nhầm lẫn khi đọc thông tin về đồng hồ mà còn thể hiện bạn là người chơi sành sỏi.
Mỗi kiểu mặt số đều mang lại trải nghiệm khác nhau – từ sự tối giản dễ dùng của Uni-Compax đến sự phức tạp đầy mê hoặc của Tri-Compax.
👉 Vậy bạn yêu thích phong cách mặt số nào nhất? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn hoặc mẫu đồng hồ Compax yêu thích ngay dưới phần bình luận nhé!
Bạn đang tìm hiểu thêm về các thuật ngữ khác trong thế giới đồng hồ? Hãy theo dõi chúng tôi để không bỏ lỡ những bài viết chuyên sâu, hữu ích và đậm chất đam mê đồng hồ!
