Vòng xoay 2 chiều đồng hồ (Bi-directional rotating bezel) là gì?

Trong thế giới đồng hồ, bezel (vòng xoay trên mặt đồng hồ) không chỉ là chi tiết thẩm mỹ mà còn giữ vai trò chức năng quan trọng. Nếu vòng xoay một chiều thường thấy ở đồng hồ lặn thì bi-directional rotating bezel – vòng xoay 2 chiều lại được ứng dụng trong nhiều dòng đồng hồ khác, đặc biệt là đồng hồ phi công và đồng hồ GMT.

Vậy vòng xoay 2 chiều là gì, nó khác biệt như thế nào với vòng xoay một chiều, và tại sao lại trở thành một trong những yếu tố quan trọng trong thiết kế đồng hồ chuyên dụng?

Bi-directional rotating bezel là gì?

Bi-directional rotating bezel là loại vòng bezel có khả năng xoay cả hai chiều: thuận kim đồng hồ và ngược kim đồng hồ. Người đeo có thể điều chỉnh bezel linh hoạt để phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau, từ theo dõi múi giờ thứ hai, tính toán thời gian trôi qua, cho đến các phép đo cơ bản trong hàng không.

Khác với bezel một chiều (uni-directional) thường dùng để đảm bảo an toàn cho thợ lặn, bezel hai chiều ưu tiên tính tiện dụng và khả năng điều chỉnh nhanh chóng trong nhiều tình huống.

Lịch sử và sự phát triển

Bezel xoay xuất hiện từ giữa thế kỷ XX khi ngành đồng hồ bắt đầu chế tạo những mẫu chuyên dụng cho lặn biển và hàng không. Với thợ lặn, việc kiểm soát thời gian lặn yêu cầu bezel chỉ xoay một chiều để tránh sai số nguy hiểm. Nhưng với phi công hay nhà thám hiểm, việc theo dõi múi giờ, tính toán thời gian bay lại đòi hỏi sự linh hoạt, từ đó vòng xoay 2 chiều ra đời.

Những thương hiệu như Breitling, Rolex, Omega, Longines đã góp phần phổ biến bi-directional bezel trong nhiều dòng đồng hồ phi công và GMT, biến nó thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho người dùng.

Nguyên lý hoạt động

Vòng bezel 2 chiều thường được thiết kế với các nấc răng (click) hoặc xoay trơn (friction). Người dùng có thể xoay bezel theo bất kỳ hướng nào để đặt mốc thời gian hoặc canh chỉnh chỉ số mong muốn.

Ví dụ, khi theo dõi múi giờ thứ hai, người đeo có thể xoay bezel để chỉnh khớp với giờ địa phương. Trong khi đó, với phi công, việc xoay bezel có thể hỗ trợ trong tính toán thời gian cất cánh, hạ cánh hoặc quãng thời gian bay.

Ứng dụng thực tế

Vòng xoay 2 chiều được ứng dụng trong nhiều loại đồng hồ khác nhau:

• Đồng hồ phi công (Pilot Watch): giúp tính toán thời gian bay, hỗ trợ điều hướng.
• Đồng hồ GMT hoặc World Time: hỗ trợ theo dõi nhiều múi giờ khi di chuyển xuyên quốc gia.
• Đồng hồ thể thao: dùng để đo thời gian trôi qua trong các hoạt động luyện tập hoặc thi đấu.

Nhờ khả năng xoay linh hoạt, bezel 2 chiều thích hợp cho nhiều tình huống không yêu cầu tính an toàn tuyệt đối như trong lặn biển.

So sánh với bezel 1 chiều

Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất giữa bezel 1 chiều và 2 chiều chính là tính năng an toàn và tính tiện dụng.

• Bezel 1 chiều: chỉ xoay ngược chiều kim đồng hồ, tránh tình huống vô tình xoay sai khiến thợ lặn tính nhầm thời gian lặn.
• Bezel 2 chiều: xoay cả hai hướng, dễ điều chỉnh nhanh chóng, phù hợp với các nhu cầu đa dạng hơn.

Chính vì thế, bezel 1 chiều thường gắn liền với đồng hồ Diver, còn bezel 2 chiều lại phổ biến trong Pilot Watch, GMT Watch và các dòng đồng hồ du lịch.

Ưu và nhược điểm

Bezel 2 chiều mang đến sự tiện lợi, nhưng cũng có những điểm cần cân nhắc:

• Ưu điểm: dễ sử dụng, xoay nhanh, phù hợp cho nhiều tình huống; tính linh hoạt cao khi cần theo dõi thời gian hoặc múi giờ.
• Nhược điểm: không đảm bảo an toàn tuyệt đối như bezel 1 chiều, vì có thể xoay nhầm và dẫn đến sai số trong bối cảnh quan trọng như lặn biển.

Các thương hiệu tiêu biểu

Nhiều thương hiệu đồng hồ nổi tiếng đã sử dụng bi-directional bezel trong các bộ sưu tập mang tính biểu tượng.

• Breitling Navitimer: điển hình cho đồng hồ phi công với bezel 2 chiều hỗ trợ thang đo trượt (slide rule).
• Rolex GMT-Master II: bezel 2 chiều với vòng ceramic hai màu, giúp hiển thị múi giờ kép.
• Omega Seamaster Planet Ocean GMT: kết hợp khả năng lặn với tính năng GMT nhờ vòng xoay 2 chiều.

Những mẫu đồng hồ này không chỉ mang tính năng hữu dụng mà còn trở thành biểu tượng của sự kết hợp giữa kỹ thuật và thiết kế.

Giá trị sưu tầm và phong cách

Bezel 2 chiều không chỉ hữu dụng mà còn góp phần định hình phong cách. Với thiết kế đa dạng từ cổ điển đến hiện đại, nó phù hợp cho cả dân chơi đồng hồ sành sỏi lẫn người dùng phổ thông yêu thích sự tiện lợi. Ngoài ra, những mẫu đồng hồ trang bị vòng xoay 2 chiều từ các thương hiệu danh tiếng còn mang giá trị sưu tầm cao, bởi chúng vừa thể hiện sự khéo léo trong chế tác vừa gắn liền với lịch sử phát triển ngành đồng hồ.

Kết luận

Bi-directional rotating bezel – vòng xoay 2 chiều là một trong những chi tiết quan trọng và linh hoạt trên đồng hồ, đặc biệt hữu ích trong hàng không, du lịch và thể thao. Khác với bezel một chiều ưu tiên an toàn cho thợ lặn, bezel 2 chiều tập trung vào sự tiện lợi và khả năng điều chỉnh nhanh chóng.

Qua nhiều thập kỷ, vòng xoay 2 chiều đã trở thành dấu ấn trong những dòng đồng hồ phi công, GMT và thể thao, đồng thời khẳng định vị thế của nó như một công cụ vừa hữu dụng, vừa mang giá trị thẩm mỹ và sưu tầm. Với người yêu đồng hồ, việc sở hữu một chiếc đồng hồ có bezel 2 chiều không chỉ là trải nghiệm tiện lợi, mà còn là sự kết nối với một phần lịch sử phong phú của ngành horology.